Tijdens het rennen, traplopen en hurken zijn er grote krachten die verwerkt moeten worden door het lichaam. Ons lichaam is hier goed in, maar door repeterende hoge belasting en bijvoorbeeld spierzwakte kan het zijn dat de krachten onvoldoende efficiënt wordt verwerkt.
Verstoorde alignement:
Tijdens het bewegen glijdt de knieschijf van boven naar beneden door de groef in het bovenbeen (trochlea femoris). Dit is min of meer een verticale lijn. Idealiter loopt de kracht gelijk aan deze verticale lijn ( Q hoek) recht door de heup, knie en tweede straal van de voet/tenen. Gebeurt dit niet doordat er bijvoorbeeld een zwakte is van de spieren rondom de heup of ingezakte voet (platvoet), dan moet de knieschijf een hoek maken om de groef (trochlea) te volgen. Hierdoor kan irritatie ontstaan van het patellofemorale gewricht. Hoge belasting, zoals bij sport, kan dit proces versnellen. Onvoldoende rust tussen de sport of provocerende activiteiten kan eveneens resulteren in pijnklachten.
De oorzaken voor een verstoorde alignement zijn divers.
- Houding: x-benen of overstrekt
- Mobiliteit: een stijve heup of grote teen.
- Voet: doorgezakt voetgewelf of een stijve grote teen
- Kracht: verminderde kracht van de bovenbeen en rompspieren
- Controle: aansturing van de spiersystemen.
Uit de oorzaken kan je opmaken dat niet alleen de structuren rondom de knie de stand van de knie beïnvloeden maar de totale beweegketen geanalyseerd moet worden.
Overbelasting:
De meest voorkomende oorzaak voor knieschijfklachten is overbelasting. Door repeterende belasting tijdens sport, fietsen en hardlopen kan de knieschijf geïrriteerd raken. Een verstoorde alignement ligt hier doorgaans aan ten grondslag. Blijf je het gewricht irriteren door onvoldoende rust te nemen, kan de pijn aanhouden en ook bij minder intensieve belasting gevoelig worden.
Andere vormen van overbelasting zijn veel op de knieen zitten, hurken, diepe squats, traplopen en met hoge weerstand fietsen.
Kraakbeen slijtage:
De medische term voor kraakbeen gerelateerde knieschijfklachten is retropatellaire chondropathie.
Mensen boven de 45 jaar hebben een grote kans op het ontwikkelen van slijtage achter de knieschijf. Jongeren kunnen een kraakbeendefect ontwikkelen door bijvoorbeeld een knieschijf luxatie.
Wanneer het kraakbeenoppervlak slijt, wordt het glijoppervlak minder glad en hobbelig. Tijdens het buigen en strekken kan een schurend geluid gehoord worden. Het geluid wordt als storend en vervelend ervaren, maar het kan geen kwaad. Een dunnere laag kraakbeen kan minder goed piekbelasting verwerken waardoor pijnklachten kunnen ontstaan.
Val op de knie:
Door een val direct op de knie kunnen de structuren binnen het patellofemorale systeem beschadigd, geïrriteerd of ontstoken raken. Hierdoor kunnen de vrije zenuwuiteinden van verschillende structuren overprikkeld raken en voor pijn zorgen.
Patellofemorale instabiliteit:
De knieschijf moet stabiel door de groef van het femur kunnen geleiden. Na een patella (sub) luxaties raken de banden opgerekt van de knieschijf en wordt deze minder goed op zijn plek gehouden. De knieschijf wordt naast de passieve structuren ook actief gestuurd door spieren. Bij een gebrekkige motorische controle geleid de knieschijf niet meer stabiel door de groef van het bovenbeen. Bij patellofemorale instabiliteit raken de structuren in het patellofemorale systeem makkelijk overprikkeld wat resulteert in pijnklachten.
Betrokkenheid lage rug:
De actieve structuren, zoals spieren, rond de knie worden aangestuurd door zenuwen. Deze zenuwen lopen vanuit het brein door het ruggenmerg in de wervelkolom naar beneden. De structuren rond de knie zijn verbonden met de zenuwen uit de lage rug. Deze plek in in de lage rug is een schakelpunt, een soort meterkast waar verschillende zenuwen samenkomen om gezamenlijk door te lopen in de wervelkolom. Dit is een cruciaal schakelpunt.
Mensen met patellofemorale klachten hebben soms ook rugklachten. Verstoringen of stijfheid in het ‘knie’ segment van de lage rug heeft invloed op knieklachten en visa versa. Bij het behandelen van de knieklachten is het van belang om de lage rug ook te analyseren. Door de lage rug te behandelen wordt indirect ook de knie behandeld. De overspannen spieren rondom de knie ontspannen en de registratie van pijn in de knie kan normaliseren.
Sensitisatie:
Bij patellofemorale klachten is pijn aanwezig. Pijn werkt als een alarmsysteem voor je lichaam. Heb je pijnklachten aan de knie dan belast je die minder. Tot op zekere hoogte is dit een nuttig systeem, zolang de pijnprikkel een reactie is op een dreigende situatie voor het oplopen van schade. Bij knieschijfklachten komt het regelmatig voor dat de pijn aanwezig blijft zonder dat er kans is op schade. Door langdurige pijnprikkels kan het alarmsysteem verstoord raken. Het alarmsysteem staat te scherp afgesteld en is hierdoor overgevoelig geworden. Een (onschuldige) prikkel lokt een pijnreactie uit.
Er is dus een pijnsensatie, alleen de prikkel die tot de pijn lijdt, is niet per definitie een teken voor dreigende schade. De prikkel wordt verkeerd ingeschat en niet goed gecontroleerd door het ruggenmerg. Deze verkeerde afstemming wordt versterkt en onderhouden door een vicieuze cirkel. Door de pijn ga je de knie ontzien. Vrije zenuwuiteinden in de knie worden overgevoelig om de knie te beschermen. Mensen gaan zich in deze fase meer en meer zorgen maken en de focus komt op de pijn te liggen. De enige juiste reactie is de knie ontzien, maar dit werkt averechts. Het alarmsysteem moet opnieuw afgesteld worden. Hierbij is aandacht voor pijnbeleving, uitleg over de klacht en het segment van de rug die in connectie staat met de knie belangrijk.
Pijn is multifactorieel:
Zoals je hebt kunnen lezen is pijn een complex systeem om goed te begrijpen. Pijn is in eerste instantie een reactie op een schadelijke prikkel of gevolg van beschadigd weefsel. Pijn is ook afhankelijk van hoe scherp het alarmsysteem is afgesteld en hoe je met de pijnklachten om gaat. Hier blijft het echter niet bij. Pijn blijkt beïnvloed te worden door nog meer factoren. Denk bijvoorbeeld aan stress, gezonde levensstijl, slaapritme en gevoel van controle over het eigen lichaam. Willen we pijn goed behandelen dan moeten we verder kijken dan alleen de knie.
